การสะสมเหรียญ (เหรียญสะสม)
ไม่ว่าจะเป็นเหรียญสะสมเหรียญที่ระลึก เหรียญกษาปณ์ที่ระลึก เหรียญกษาปณ์หมุนเวียนทั้งยุคเก่าและยุคปัจจุบัน เป็นที่นิยมกว้างขวางมากขึ้นในที่นี้จะพูดถึงเฉพาะการสะสมเหรียญกษาปณ์ในยุคปัจจุบันเท่านั้น เพราะการสะสมเหรียญในยุคก่อนจะต้องศึกษาหาความรู้อีกมาก รวมทั้งราคาสูงและมีของปลอมอยู่มากด้วย
เหรียญในปัจจุบันพอจะแบ่งได้เป็น 2 ประเภท คือ
1. เหรียญกษาปณ์ คือ เหรียญที่มีราคาอยู่บนหน้าเหรียญ ใช้ชำระหนี้ได้ตามกฎหมาย แบ่งเป็น 2 ชนิด คือ
1.1 เหรียญกษาปณ์หมุนเวียน คือ เหรียญที่ใช้ในชีวิตประจำวัน มีราคา 1/5/10/25/50 สตางค์ 1/2/5/10 บาท
1.2 เหรียญกษาปณ์ที่ระลึก คือ เหรียญที่ผลิตขึ้นในโอกาสพิเศษต่าง ๆ มีหลายราคาตั้งแต่ 1 สตางค์ ถึง 16,000 บาท และมีทั้งชนิดไม่ขัดเงา และ ขัดเงา(รวม หนาพิเศษ/โฮโลแกรม/ลงสี)
2. เหรียญที่ระลึก คือ เหรียญที่ผลิตขึ้นในโอกาสพิเศษต่าง ๆ ไม่มีราคาบนเหรียญ ใช้ชำระหนี้ไม่ได้ เราควรกำหนดเป้าหมายไว้ก่อนว่าจะสะสมเหรียญอะไรบ้าง แล้วจึงหาซื้อหาแลกให้ครบ เหรียญที่เหมาะกับการเริ่มต้นสะสมคือเหรียญ 10 บาท โลหะสองสี และเหรียญ 20 บาท นิเกิล เพราะเป็นเหรียญรุ่นใหม่ยังออกมาไม่นานและจำนวนผลิตค่อนข้างมาก หาได้ไม่ยากนัก ราคาก็ไม่สูงด้วย เมื่อเก็บสะสมได้ครบแล้วก็ลองหาเหรียญ 1 บาท 2 บาท และ 5 บาท ซึ่งเป็นชุดที่ไม่มีการออกเหรียญใหม่มากว่าสิบปีแล้ว แต่ละชุดราคาก็ไม่สูงนัก จากนั้นค่อยเล็งไปที่เหรียญ 10 บาท นิเกิล ซึ่งมีหลายเหรียญที่หายากและราคาสูง คงต้องค่อย ๆ เก็บสะสมตามกำลัง แต่ถ้ามีทุนทรัพย์มากพอซื้อเป็นชุดได้ก็จะถูกกว่าตามเก็บทีละเหรียญ ที่สำคัญต้องแลกเหรียญออกใหม่เก็บไว้ก่อน จะได้ไม่ต้องตาหาทีหลังอีก
การสะสมเหรียญเงินและเหรียญทองคำ ต้องใช้เงินสูงมาก ถ้าจะสะสมควรเริ่มจากเหรียญออกใหม่ที่แลกได้ในราคาจ่ายแลกก่อน แล้วจึงค่อยตามหาเหรียญอื่น ๆ ตามกำลังต่อไปส่วนเหรียญขัดเงา นอกจากผลิตน้อย หายาก ราคาสูงแล้ว ยังเก็บรักษายากกว่าเหรียญไม่ขัดเงาอีกด้วย แต่เหรียญขัดเงาก็มีความสวยงามกว่า สำหรับเหรียญหมุนเวียน ส่วนใหญ่ก็ยังมีราคาไม่สูงนัก เนื่องจากจำนวนผลิตมาก ก็ค่อย ๆ เก็บจากเหรียญที่ผลิตใหม่ก่อน แล้วค่อยตามหาเหรียญเก่า ๆ ต่อไปอย่าลืมว่าเหรียญใหม่ ๆ มีออกมาอยู่เรื่อย ๆ และ เราอาจจะเจอเหรียญที่ตามหาได้ทุกเมื่อ ดังนั้นสิ่งสำคัญที่สุดคือ ออมเงินเผื่อไว้เป็นการล่วงหน้าเสมอ
หาซื้อเหรียญได้ที่ไหน
สำนักกษาปณ์มีบริการ จำหน่ายเหรียญที่ระลึก หน่วยงานแลกเหรียญ
ราคาตลาดของเหรียญ
พอจะแบ่ง "ราคา" ออกได้เป็น
ลองนำราคาต่อชุด หารด้วย จำนวนเหรียญในชุด จะได้ราคาขายปลีกต่อเหรียญโดยประมาณ
ราคาขายปลีกของแต่ละเหรียญมักขึ้นกับจำนวนผลิต
-
เหรียญที่ผลิตปี 2525 ถึง 2530 มักมีจำนวนผลิตน้อย ราคาจึงสูงกว่าปีอื่น ๆ
-
เหรียญกษาปณ์ที่ระลึก ราคา 1 บาท 16 แบบ ราคาประมาณ 300 บาท
-
เหรียญกษาปณ์ที่ระลึก ราคา 2 บาท 41 แบบ ราคาประมาณ 300 บาท
-
เหรียญกษาปณ์ที่ระลึก ราคา 5 บาท 16 แบบ(ไม่รวม สยามินทร์) ราคาประมาณ 800 บาท
-
เหรียญกษาปณ์ที่ระลึก ราคา 10 บาท นิเกิล 46 แบบ ราคาประมาณ 3,500 บาท
-
เหรียญกษาปณ์ที่ระลึก ราคา 10 บาท นิเกิล ขัดเงา 33 แบบ ราคาประมาณ 22,000 บาท
-
เหรียญกษาปณ์ที่ระลึก ราคา 10 บาท สองสี 54 แบบ(รวม 50 ปี สนง.วิจัยฯ) ราคาประมาณ 900 บาท
-
เหรียญกษาปณ์ที่ระลึก ราคา 20 บาท นิเกิล 46 แบบ(รวม 9 รอบนักษัตร สมเด็จย่า) ราคาประมาณ 1,500 บาท
-
เหรียญกษาปณ์ที่ระลึก ราคา 20 บาท นิเกิล ขัดเงา 39 แบบ(รวม 9 รอบนักษัตร สมเด็จย่า) ราคาประมาณ 13,000 บาท
-
เหรียญกษาปณ์ที่ระลึก ราคา 50 บาท นิเกิล 5 แบบ(รวม 100 ปี นายเรือ) ราคาประมาณ 350 บาท
-
เหรียญกษาปณ์ที่ระลึก ราคา 50 บาท นิเกิล ขัดเงา 1 แบบ ราคาประมาณ 800 บาท
-
เหรียญกษาปณ์ที่ระลึก ราคา 100 บาท นิเกิล 2 แบบ ราคาประมาณ 300 บาท
-
เหรียญกษาปณ์ที่ระลึก ราคา 100 บาท นิเกิล ขัดเงา 2 แบบ ราคาประมาณ 1,200 บาท
-
เหรียญกษาปณ์ที่ระลึก ราคา 5 บาท 50 พรรษา ในหลวง "สยามินทร์" ราคาประมาณ 700 บาท
-
เหรียญกษาปณ์ที่ระลึก ราคา 5 บาท 75 ปี ลูกเสือโลก ราคาประมาณ 400 บาท
-
เหรียญกษาปณ์ที่ระลึก ราคา 10 บาท 75 ปี ลูกเสือโลก ราคาประมาณ 600 บาท
-
เหรียญกษาปณ์ที่ระลึก ราคา 10 บาท ปีต้นไม้ ราคาประมาณ 1000 บาท
-
เหรียญกษาปณ์ที่ระลึก ราคา 20 บาท 100 ปี หอสมุดฯ ราคาประมาณ 350 บาท
ขอบเหรียญ
มีเพียงเหรียญกษาปณ์หมุนเวียนชนิดราคา 5 บาท ปี 2515 เท่านั้น ที่มีลักษณะ เก้าเหลี่ยม
เหรียญที่มีขอบเรียบ ได้แก่
-
เหรียญกษาปณ์หมุนเวียน ราคา 1 / 5 / 10 สตางค์ ทุกรุ่นปี
-
เหรียญกษาปณ์หมุนเวียน ราคา 25 สตางค์ ปี 2520 และ 50 สตางค์ ปี 2523 (รวงข้าว)
-
เหรียญกษาปณ์หมุนเวียนราคา 5 บาท ปี 2515 (เก้าเหลี่ยม)
-
เหรียญกษาปณ์ที่ระลึก 100 ปี พิพิธภัณฑฯ ปี 2517 ราคา 50 บาท
-
เหรียญกษาปณ์ที่ระลึก 100 ปี กระทรวงการคลัง ปี 2518 ราคา 100 บาท
เหรียญกษาปณ์ที่ระลึก ฟ้าหญิง จบเกษตรฯ ปี 2522 ราคา 2 บาท
-
เหรียญที่มีขอบเรียบและมีตัวอักษรที่ขอบได้แก่
-
เหรียญกษาปณ์หมุนเวียน ราคา 5 บาท ปี 2520 และ 2522 (ครุฑเฉียง) มีข้อความ "กองกษาปณ์ กรมธนารักษ์ กระทรวงการคลัง"
-
เหรียญ 10 บาท โลหะสองสีทั้งหมด เป็นแบบขอบเรียบสลับเฟือง
-
เหรียญกษาปณ์หมุนเวียน ราคา 2 บาท เป็นแบบขอบเรียบสลับเฟือง
นอกจากที่กล่าวมาแล้วเป็นเหรียญกลม ขอบมีเฟืองทั้งสิ้น
การพลิกเหรียญ
การพลิกเหรียญมี 2 ลักษณะ คือ การพลิกตามแนวตั้ง และ การพลิกตามแนวนอน
- การพลิกเหรียญตามแนวตั้ง คือการพลิกเหรียญจากด้านหนึ่งไปยังอีกด้านหนึ่งโดยการหมุนเหรียญจากด้านบนพลิกลงมายังด้านล่าง เพี่อให้มองเห็นอีกด้านหนึ่งของเหรียญ เหรียญใดที่พลิกเหรียญตามแนวตั้งแล้วยังเห็นอีกด้านหนึ่งของเหรียญไม่กลับหัว(ไม่หัวทิ่ม) จะเรียกเหรียญนั้นว่ามีลักษณะการพลิกเหรียญตามแนวตั้ง
- การพลิกเหรียญตามแนวนอน คือการพลิกเหรียญจากด้านหนึ่งไปยังอีกด้านหนึ่งโดยการหมุนเหรียญจากด้านซ้ายพลิกไปยังด้านขวา เพี่อให้มองเห็นอีกด้านหนึ่งของเหรียญ เหรียญใดที่พลิกเหรียญตามแนวนอนแล้วยังเห็นอีกด้านหนึ่งของเหรียญไม่กลับหัว(ไม่หัวทิ่ม) จะเรียกเหรียญนั้นว่ามีลักษณะการพลิกเหรียญตามแนวนอน
เหรียญกษาปณ์หมุนเวียนทุกชนิด มีลักษณะการพลิกเหรียญตามแนวตั้ง
เหรียญกษาปณ์ที่ระลึกเกือบทั้งหมด มีลักษณะการพลิกเหรียญตามแนวนอน เหรียญกษาปณ์ที่ระลึกที่มีการพลิกเหรียญตามแนวตั้งได้แก่
-
เหรียญเสด็จนิวัต พ.ศ. 2504 ราคา 1 บาท
-
เหรียญ 3 รอบ ในหลวง พ.ศ. 2506 ราคา 1 บาท และ 20 บาท
-
เหรียญ Asian Games ครั้งที่ 5 พ.ศ. 2509 ราคา 1 บาท
-
เหรียญ Asian Games ครั้งที่ 6 พ.ศ. 2513 ราคา 1 บาท
-
เหรียญครองราชย์ 25 ปี พ.ศ. 2514 ราคา 10 บาท (เหรียญทองคำ พลิกตามแนวนอน)
-
เหรียญ 20 ปี พุทธฯ โลก พ.ศ. 2514 ราคา 50 บาท
-
เหรียญอนุรักษ์ธรรมชาติฯ ปี 2517 ราคา 50 บาท และ 100 บาท (เหรียญทองคำ พลิกตามแนวนอน)
เหรียญนอกระบบ
มีเหรียญกษาปณ์บางชนิดที่มีอยู่ในท้องตลาด แต่ไม่ปรากฎข้อมูลในเว็บและหนังสือของกรมธนารักษ์ ได้แก่
-
เหรียญกษาปณ์หมุนเวียน ราคา 1 บาท ปี 2493
-
เหรียญกษาปณ์หมุนเวียน ราคา 50 สคางค์ ปี 2493 พิมพ์ใหญ่
-
เหรียญกษาปณ์หมุนเวียน ทองเหลือง ราคา 10 และ 25 สคางค์ ปี 2500 พิมพ์เล็ก
-
เหรียญกษาปณ์หมุนเวียน ทองแดง ราคา 10 สคางค์ ปี 2500 พิมพ์เล็ก
-
เหรียญกษาปณ์หมุนเวียน ราคา 5 และ 10 สคางค์ ปี 2500 ชนิดดีบุก
-
เหรียญกษาปณ์หมุนเวียน ราคา 25 สคางค์ ปี 2520 (รวงข้าว) เลขศูนย์กลม
-
เหรียญกษาปณ์หมุนเวียน ราคา 25 สคางค์ ปี 2520 (รวงข้าว) ชนิดทองแดง
-
เหรียญกษาปณ์หมุนเวียน ราคา 1 บาท ปี 2520 (เรือสุพรรณหงส์) ภู่สั้น - ยาว
-
เหรียญกษาปณ์หมุนเวียน ราคา 1 บาท ปี 2525 (วัดพระแก้ว) เศียรเล็ก
-
เหรียญกษาปณ์หมุนเวียน ราคา 1 บาท ปี 2529 (วัดพระแก้ว) ช่อฟ้าสั้น - ยาว
-
เหรียญกษาปณ์หมุนเวียน บางราคา บางปี มีการใช้ตัวอักษร/เลขปี หนา - บาง ต่างกันบ้าง
-
เหรียญกษาปณ์ที่ระลึก 50 พรรษาในหลวง พ.ศ. 2520 ราคา 5 บาท "สยามินทร์"
-
เหรียญกษาปณ์ที่ระลึก สมโภชกรุงฯ พ.ศ. 2525 ราคา 5 / 600 / 9000 บาท ขัดเงา
-
เหรียญกษาปณ์ที่ระลึก ซีเกมส์ครั้งที่ 13 พ.ศ. 2528 ราคา 2 บาท ขัดเงา
ที่มา: หนังสือเหรียญกษาปณ์ไทย พ.ศ. 2550 โดย วีรชัย สมิตาสิน